పదహారవ అధ్యయము

శ్రీ సత్యాశ్రయ చాళుక్యకులాభరణ పరమమాహే శ్వర పరమభట్టారక, లాట, మాళవ, సురాష్ట్ర, కుంతలాది సకలభువని రాజన్యకిరీటాంచిత రత్న కాంతి నీరాజిత పాదసరో రహ, పరమబ్రహ్మణ్య, సర్వసిద్ధి పుల కేశి పృథ్వీవల్ల భ చక్ర వర్తి యనుగు తమ్ముడు, శ్రీసత్యాశ్రయ పరబ్రహ్మణ్య పరమ మాహేశ్వర అపరత్రివిక్రమ, చాళుక్యకులాభరణ, విషమసిద్ధి కబ్జవిష్ణువర్ధన మహారాజునకును, జనాశ్రయ, పరమబ్రహ్మణ్య వనభట్టారక, పరమభాగవత, శ్రీవిష్ణు కుండిన మంచన భట్టారక, మహారాజాధిరాజు నేకతనయ యంశుమతీ దేవికిని, విష్ణునకు లక్ష్మీకిని జరిగినంత మహావైభ వముగ వివాహము జరిగెను,

ఆ శుభముహూర్తముననే శ్రీపట్టవర్ధనకులతిలక, కాల కంపన మహాసామంత ప్రభువు కొనురుడు జయనంది ప్రభువు నకును, కలతీర్థ మహాసామంత, బృహత్పాలాయన పృథ్వీళ వర్మ ప్రభువు కొమరిత మాధవీలతా దేవికిని వేంగీపురమున నే వైభవమున వివాహము జరిగెను.

ఆంధ్రమహాభూమి మరల నీ శుభముహూర్తమున పాళికేతన మెగురుచు దన కాంతుల నింపినది. యజ్ఞవరాహ దేవుడే ఆ మహారాజ్యమును సంరక్షింప లాంఛన రూపమున వెలసినాడు. చాళుక్యుల వెల్లగొడు గాంధ్రభూమి నంతయు గప్పినది, పంచమహాశబ్దము లవతరించినవి, యమునా శలశములు వెలసినవి. ప్రతిఢ కాధ్వానములు మారుమ్రోగినవి, మకరతోరణయుక్తమై చాళుక్యపఠాగ,విష్ణువర్ధనుని అంగరక్షకులు రామబాణ వినిర్ముక్త మృత్యుశరములవలె వచ్చి ఆ ముష్కరులపై దలపడినారు. కుంభమిత్రుని తల ఎగిరి భూమిపై పడినది.

జయనంది, నిశ్చలుడై చెట్టు మొదల నిల్చియున్న చాళుక్యుని కడ మోకరిల్లి కన్నుల నీరుతిరుగ "మహా ప్రభూ! తమ కెంతటి యాపత్తు తెచ్చినాను. నా ప్రమత్త తయే దీనికి గారణ" మనుచు దన యుత్తమాంగ మా ప్రభువు పాదముల కాన్చినాడు.

విష్ణువర్ధనుడు చిరునవ్వున జయనంది నెత్తి, తన హృదయమున కదుముకొన్నాడు.

ఆతని హృదయమున యంశుమతి దివ్యదేవియై సాక్షాత్కరించినది.

ఇంతలో ఒక వైపునుండి మాధవీలతాకుమారియు, మరియొక వైపునుండి అంశుమతీకుమారియు నచ్చటకు బరు గిడి వచ్చిరి.

పులకేశి మహాప్రభువు కడకు నారసింహభట్టులవారు సకల పరివారసమేతులై విష్ణుకుండిన మంచన భట్టారకు నేక పుత్రిక సంశుమతీ దేవిని చక్రవర్తి ప్రియానుజులైన శ్రీసత్యా శ్రేయ విషమసిద్ధి విష్ణువర్ధన మహారాజున కుద్వాహ మొనరింస సనుమతి వేడుటకు వచ్చినారు. తనకత్యంత ప్రియతమమగు నా యానందవార్తను విని, పులకేశి పృథ్వీవల్లభుడు సింహా సనమునుండి దిగివచ్చి నారసింహభట్టు పాదములకు నమస్కరించి, ఆయన హస్తము గ్రహించి, తన యర్ధసింహాసనమున గూర్చుండ బెట్టుకొ నేను.

నార : మహారాజాధిరాజా! సకలభూమండలాఖండలా! మా మహారాజు తమ కూతునిచ్చి విష్ణువర్ధనమహారాజులకు వివాహము చేసిన వెనుక తృతీయాశ్రమస్వీ కారము చేయదు రట. విష్ణుకుండిన సింహాసనమున కంశుమతీ దేవి యేక దా అధి కారిణి. ఆమెకు గాబోవుభర్తయైన విష్ణువర్ధన మహారాజు వేంగీ సింహాసనాసీన స్వత్వుడగును. తమ జామాతకు మా మహాప్రభువు మూర్ధాభిషేక మొనర్చి తాము శ్రీశైలము నకు దపస్సుచేయ బోవునట, తమయాజ్ఞకు నేను నిరీక్షించు చున్నాను,

పుల కేశి మహారాజు 'మహాతపస్వీ ! ఈ శుభవార్తకై యిన్ని సంవత్సరములనుండియు నెదురు చూచుచుంటిమి. వివాహ పట్టాభిషేకములకుమ ప్రతినిధులుగ మాపుత్రులంద రును, మామహారాణియు విచ్చేయుదురుగాక ! మాయనుంగు దమ్ముని మనస్సు వశీకరింపగల బాలిక యీరేడులోకముల లేదను కొంటిమీ తాంశుమతియే!' అంశుమతీమహారాజకుమారి అమ్మ

వేంగీరాష్ట్రమున మహోత్సవములు యుగయుగములు కవులు కావ్యములు రచింప దగునంత వైభవముగ జరుగు చున్నవి.శ్రీ సత్యాశ్రయ చాళుక్యకులాభరణ పరమమాహే శ్వర పరమభట్టారక, లాట, మాళవ, సురాష్ట్ర, కుంతలాది సకలభువని రాజన్యకిరీటాంచిత రత్న కాంతి నీరాజిత పాదసరో రహ, పరమబ్రహ్మణ్య, సర్వసిద్ధి పుల కేశి పృథ్వీవల్ల భ చక్ర వర్తి యనుగు తమ్ముడు, శ్రీసత్యాశ్రయ పరబ్రహ్మణ్య పరమ మాహేశ్వర అపరత్రివిక్రమ, చాళుక్యకులాభరణ, విషమసిద్ధి కబ్జవిష్ణువర్ధన మహారాజునకును, జనాశ్రయ, పరమబ్రహ్మణ్య వనభట్టారక, పరమభాగవత, శ్రీవిష్ణు కుండిన మంచన భట్టారక, మహారాజాధిరాజు నేకతనయ యంశుమతీ దేవికిని, విష్ణునకు లక్ష్మీకిని జరిగినంత మహావైభ వముగ వివాహము జరిగెను,

ఆ శుభముహూర్తముననే శ్రీపట్టవర్ధనకులతిలక, కాల కంపన మహాసామంత ప్రభువు కొనురుడు జయనంది ప్రభువు నకును, కలతీర్థ మహాసామంత, బృహత్పాలాయన పృథ్వీళ వర్మ ప్రభువు కొమరిత మాధవీలతా దేవికిని వేంగీపురమున నే వైభవమున వివాహము జరిగెను.

ఆంధ్రమహాభూమి మరల నీ శుభముహూర్తమున పాళికేతన మెగురుచు దన కాంతుల నింపినది. యజ్ఞవరాహ దేవుడే ఆ మహారాజ్యమును సంరక్షింప లాంఛన రూపమున వెలసినాడు. చాళుక్యుల వెల్లగొడు గాంధ్రభూమి నంతయు గప్పినది, పంచమహాశబ్దము లవతరించినవి, యమునా శలశములు వెలసినవి. ప్రతిఢ కాధ్వానములు మారుమ్రోగినవి, మకరతోరణయుక్తమై చాళుక్యపఠాగ,కొంతసింహాసనముల వెలిగిపోవు చుండ, నాసింహాసన స్వర్ణ సోపానపంక్తి నెక్కుచు, కనకదండముక్తుడై, కాలకంపన మహారాజు కుడివైపున నిలువ, జయనంది బుద్ధిపర్మలు వింజా మరలు వీవ, పృథ్వీశవర్మ ధవళచ్ఛత్రము ధరింప, నుత్తమ త్రయీపాఠులు, గంగాయమునా పవిత్రజలములు నిండిన సక లరత్నఖచిత స్వర్ణ కలశములు ధరించి, యీవలావల నిలువ ఉత్తమ చాళుక్య కుబ్జవిష్ణువర్ధన మహారాజు పరమభట్టార కుడై ఆంధ్రచాళుక్య సామ్రాజ్యమునకు బట్టాభిషిక్తుడయ్యెను.