సిందూరం, రక్తచందనం,
బంధూకం, సంధ్యారాగం,
పులిచంపిన లేడి నెత్తురూ, ఎగరేసిన ఎర్రని జెండా, రుద్రాలిక నయన జ్వాలిక,
కలకత్తా కాళిక నాలిక
కావాలోయ్ నవకవనానికి.
ఘాటెక్కిన గంధక ధూమం,
పోటెత్తిన సప్త సముద్రాల్,
రగులుకునే రాక్షసి బొగ్గూ,
బుగులుకునే బుక్కాగుండా,
వికసించిన విద్యుత్తేజం,
చెలరేగిన జనసమ్మర్దం
కావాలోయ్ నవకవనానికి.
రాబందుల రెక్కల చప్పుడు,ఏ దేశచరిత్ర చూచినా ఏమున్నది గర్వకారణం? నరజాతి చరిత్ర సమస్తం పరపీడన పరాయణత్వం.
నరజాతి చరిత్ర సమస్తం పరస్పరాహరణోద్యోగం; నరజాతి చరిత్ర సమస్తం రణరక్త ప్రవాహసిక్తం.
భీభత్సరస ప్రధానం, పిశాచగణ సమవాకారం! నరజాతి చరిత్ర సమస్తం దరిద్రులను కాల్చుకు తినడం.
బలవంతులు దుర్బల జాతిని బానిసలను కావించారు; నరహంతలు ధరాధిపతులైచరిత్రమున ప్రసిద్ధికెక్కిరి.
రణరంగం కానిచోటు భూ స్థలమంతా వెదకిన దొరకదు: గతమంతా తడిసె రక్తమున, కాకుంటే కన్నీళులతో.
చల్లారిన సంసారాలూ, మరణించిన జన సందోహం, అసహాయుల హాహాకారం చరిత్రలో మూలుగుతున్నవి.
వైషమ్యం, స్వార్థపరత్వం, కౌటిల్యం, ఈర్ష్యలు, స్పర్థలు మాయలతో మారుపేర్లతో చరిత్ర గతి నిరూపించినవి.
జెంఘిజ్ ఖాన్, తామర్లేనూ, నాదిర్షా, ఘజ్నీ, ఘోరీ, సికిందరో ఎవడైతేనేం? ఒకొక్కడూ మహాహంతకుడు.
వైకింగులు, శ్వేతహూణులూ,ఇంకానా! ఇకపై చెల్లవు.
ఒక వ్యక్తిని మరొక్క వ్యక్తీ, ఒక జాతిని వేరొక జాతీ, పీడించే సాంఘిక ధర్మం ఇంకానా? ఇకపై సాగదు.
చీనాలో రిక్షావాలా, చెక్ దేశపు గని పనిమనిషీ, ఐర్లండున ఓడ కళాసీ,
అణగారిన ఆర్తులందరూ-
హాటెన్ టాట్, జూలూ, నీగ్రో, ఖండాంతర నానా జాతులు చారిత్రక యథార్థతత్వం చాటిస్తా రొక గొంతుకతో.
ఏ యుద్ధం ఎందుకు జరిగెనొ? ఏ రాజ్యం ఎన్నాళ్ళుందో?
తారీఖులు, దస్తావేజులు ఇవి కావోయ్ చరిత్రకర్థం.
ఈ రాణీ ప్రేమపురాణం,ఆ ముట్టడికైన ఖర్చులూ, మతలబులూ, కైఫీయతులూ ఇవి కావోయ్ చరిత్రసారం.
ఇతిహాసపు చీకటికోణం అట్టడుగున పడి కాన్పించని కథలన్నీ కావాలిప్పుడు! దాచేస్తే దాగని సత్యం.
నైలునదీ నాగరికతలో సామాన్యుని జీవనమెట్టిది? తాజమహల్ నిర్మాణానికి రాళ్ళెత్తిన కూలీలెవ్వరు?
సామ్రాజ్యపు దండయాత్రలో సామాన్యుల సాహసమెట్టిది? ప్రభువెక్కిన పల్లకి కాదోయ్, అది మోసిన బోయీలెవ్వరు?
తక్షశిలా, పాటలీపుత్రం, మధ్యధరా సముద్రతీరం,
హరప్పా, మొహెంజోదారో,